W ostatnim czasie wiele osób przesiadło się z komunikacji miejskiej i prywatnych samochodów na rowery. Szacuje się, że ponad 90% rowerzystów korzysta z roweru w celach rekreacyjnych. Natomiast już ponad połowa wsiada na rower by dotrzeć do pracy, szkoły, czy na zakupy. Jest to zasługa między innymi świadomości społeczeństwa, że ruch to zdrowie, ale również podjętym przez władze planom rozbudowy infrastruktury rowerowej. Dostrzega się więc wzrost liczby ścieżek rowerowych, sygnalizacji świetlnej dla rowerów oraz stojaków i wyciągów rowerowych.
Z uwagi na powyższe w niniejszym artykule postaram się przybliżyć termin infrastruktury rowerowej pod kątem podjętych inwestycji oraz ruchu rowerowego w Polsce na tle innych państw. Postaram się równie opisać najciekawsze realizacje.
Infrastruktura rowerowa – najważniejsze zasady
Duży wzrost ruchu rowerowego dało się zauważyć po wybuchu pandemii koronawirusa. Lekarze jednoznacznie przyznali bowiem, że jest to najbezpieczniejsza forma przemieszczania się ze względu na znikomą możliwość kontaktu z wirusem.
Dlatego dziś szczególną uwagę zwraca się na stan infrastruktury rowerowej. Nowe trasy powstają z uwzględnieniem wymogów infrastruktury przyjaznej użytkownikom rekomendowanym w holenderskim opracowaniu C.R.O.W.
Dąży się do zachowania:
- spójności – 100% źródeł i celów podróży powinno być dostępnych na rowerze. Przygotowane ścieżki rowerowe powinny łączyć ze sobą wszystkie cele i źródło podróży, tak by rowerzysta miał możliwość w ciągu kilku minut dotrzeć z punktu A do punktu B. Co ważne trasa główna prowadząca np. z centrum miasta na stację PKP powinna zostać uzupełniona innymi trasami niższego rzędu, które umożliwią przemieszczanie się w zakresie miasto i poza nim;
- bezpośredniość – trasy rowerowe powinny oferować jak najkrótsze połączenia. Preferuje się trasy krótsze, nawet jeśli są one mniej wygodne, w przeciwnym razie rowerzyści będą korzystać z tras, w zakresie których nie zostały wydzielone ścieżki dla rowerów;
- bezpieczeństwa – infrastruktura rowerowa powinna minimalizować liczbę punktów kolizji z innymi pojazdami i pieszymi. Dlatego największy nacisk kładzie się na dobrą widoczność, dzielenie ruchu poprzez budowę odrębnych pasów dla pieszych, rowerów i samochodów oraz regulowanie prędkości i natężenia ruchu;
- wygody – infrastruktura rowerowa powinna ograniczać straty energii, zminimalizować liczbę zatrzymań, ograniczać pochylenia podłużne oraz zapewniać wysoką równość nawierzchni bez krawężników. Kładzie się więc nacisk na dobór odpowiedniej nawierzchni (optymalna nawierzchnia bitumiczna), a dodatkowo rezygnuje z krawężników i garbów w poprzek drogi rowerowej, stosuje się pochylenie podłużne o kącie nachylenia nie większym niż 6% oraz likwiduje utrudnia w ruchu, które wymuszają na rowerzyście potrzebę zmniejszenia prędkości jazdy, zatrzymania się lub zejścia z roweru i przeprowadzenia go. Dodatkowo unika się przeszkód wymagających intensywnego manewrowania rowerem między zaparkowanymi autami i poruszającymi się pieszymi;
- atrakcyjności – trasa rowerowa powinna odpowiadać potrzebom użytkowników, gwarantować bezpieczeństwo społeczne oraz wpasowywać się w otoczenia. Ważne jest, aby znajdowała się w otoczeniu zieleni, była odpowiednio oświetlona i czytelna dla użytkowników.
Infrastruktura rowerowa, a komfort jazdy
Oprócz zagwarantowania bezpieczeństwa i komfortu przemieszczania się infrastruktura rowerowa powinna spełniać wymagania techniczne dla pozostałych elementów.
Miasta, które zainwestowały w infrastrukturę rowerową oferują fanom dwóch kółek m.in.:
- parkingi dla rowerów zlokalizowane w miejscach, gdzie jest największe na nich zapotrzebowanie. Stojaki, przechowywalnie dla rowerów, wiaty rowerowe i boksy spotkać można w takich miejscach jak węzły przesiadkowe, miejsca zamieszkania, miejsca pracy, szkoły, uczelnie, hotele. Zazwyczaj stojaki są łatwo dostępne, prawidłowo oświetlone i dobrze widoczne.
- pochylnie, które zauważyć można praktycznie na wszystkich schodach w miejscach, gdzie spodziewana jest obecność rowerzystów – dworce kolejowe, ulice usytuowane na różnych poziomach wysokościowych.
- windy, które używane są przez rowerzystów najczęściej w takich miejscach, jak dworce i stacje kolejowe, przystanki komunikacji zbiorowej, budynki użyteczności publicznej, bloki mieszkalne.
- kładki i tunele pozwalające kontynuowanie jazy bez potrzeby schodzenia z roweru.
- oświetlenie dla rowerów spotkać można najczęściej w tunelach, przejazdach podziemnych pod mostami, w ciągu głównych tras rowerowych oraz na skrzyżowaniach i przejazdach dla rowerzystów, czyli dokładnie tam, gdzie oświetlenie roweru może okazać się niewystarczające.
- urządzenia do automatycznego pomiaru ruchu rowerowego. Pełnią one dwie ważne role. Po pierwsze dostarczają danych odnośnie wykorzystania infrastruktury, a dodatkowo są wykorzystywane w podejmowaniu działań promocyjnych i marketingowych.
- roślinność ma duży wpływ na wybór środka transportu, dlatego dobiera się trasy blisko parków, lasów i skwerów.
- architektura mała – przy trasach rowerowych lokalizuje się samoobsługowe stacje naprawcze, kosze na śmieci o odpowiednich kształtach i nachyleniu pozwalające wrzucić odpady w trakcie jazdy oraz samoobsługowe automaty z dętkami i oponami.
- blokady dla samochodów tak by nie mogły wjechać na wyodrębnione trasy rowerowe.
- bezobsługowe wypożyczalnie rowerów dla osób odwiedzających miasto lub nieposiadających własnych rowerów.
Rowerem przez Polskę, czyli autostrady rowerowe
Szczególne znaczenie w ruchu rowerowym mają autostrady rowerowe. Termin ten choć nie jest jeszcze zbyt bliski Polakom niebawem może stać się największym hitem. Już niedługo mieszkańcy południowej Polski będą mogli cieszyć się Dolnośląską Autostradą Rowerową. Jest to inwestycja o długości ponad pół tysiąca kilometrów o najwyższych standardach z malowniczymi widokami. Autostrada rowerowa ma prowadzić przez kilkadziesiąt malowniczych miejscowości, tj. Bolesławiec, Wrocław, Brzeg Dolny.
Konieczność budowania szybkich dróg rowerowych jest spowodowana zarówno stale rosnącą popularnością jazdy na rowerze jak również koniecznością dorównania do standardów europejskich. Dlatego w najbliższych latach miniautostrady mają zostać wybudowane również w takich miastach jak Warszawa, Jaworzno, czy Wrocław.
Na szczególną uwagę zasługuje jednak plan zapowiedziany przez władzę Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. Szybka trasa dla rowerów ma liczyć do 30 km i łączyć ze sobą Dąbrowę Górniczą, Czeladź, Będzin, Siemianowice Śląskie, Sosnowiec, Katowice i Mysłowice.
W tym miejscu wyjaśnić wypada, czym jest autostrada dla rowerów. Zgodnie z przyjętym nurtem jest to najnowocześniejsza droga dla rowerów o bardzo wysokich standardach projektowych i użytkowych, która ma gwarantować wysokie parametry podróży, bez kolizji i zakłóceń.
Autostrady rowerowe na świecie
Holandia jak żadne inne państwo na świecie kojarzy się z rowerami i to właśnie władze Holandii jako pierwsze zaczęły “eksperymentować” z budową szybkich tras dla rowerów. Już w 1977 roku powstały tam pierwsze velostrady. Dziś Holandia liczy 35 000 km wyasfaltowanych dróg rowerowych i ponad 64 000 km innych dróg nadających się do jazdy rowerem. Już w 2014 roku w Holandii było 25 dróg określanych mianem autostrady rowerowej. Najdłuższa F35 liczy sobie 62 km długości. Natomiast w 2020 roku całkowita długość szybkich dróg rowerowych w Holandii wzrosła do 675 km.
Rowery nie są też obce Chińczykom. W 2017 roku w Chinach otwarto pierwszą autostradę dla rowerów o przepustowości 2023 rowerów na godzinę. Poprowadzona jest linią powietrzną w postaci wiaduktu i ma długość 8,05 km. Droga łączy ze sobą pięć głównych osiedli mieszkalnych i pięć centrów biznesowych. Użytkownik może przebyć trasę w ciągu 25 min, kiedy przejazd autem tej samej trasy trwa ponad godzinę.
Sieć autostrad rowerowych rozbudowała również Belgia. Kraj ten może pochwalić się planem budowy sieci 110 dróg, których łączna długość ma wynieść 2 400 km. Obecnie do użytku oddano 61 z nich o długości 1 406 km.